راهبردها و راهکارهای تحقق تولید دانش بنیان و اشتغال زا
برای تحقق اقتصاد دانش بنیان در فضای کسب و کار لازم است در درجه اول نسبت به شناخت مسائل، توانمندسازی و توسعه آنها پرداخته و به رفع چالش‌های حاکم پرداخت. وجود نیروی انسانی غیرمتخصص در پیکره دولت، ضعف در حکمرانی سیستمی و دانش بنیان در اقتصاد، ناتوانی در دانش نوین مدیریت اقتصادی کلان در کشور، وجود فساد در حوزه‌های اقتصادی، عدم بخش خصوصی حقیقی توانمند، وجود فرایندهای معیوب و حاکمیت بوروکراسی عقیم از جمله مسائلی‌اند که بایستی در راستای رفع آنان کوشید.
به گزارش راهبرد معاصر؛ با عنایت به ابلاغ شعار سال ۱۴۰۱ و اولویت راهبرد و رویکردهای برنامه‌ای کشور، از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، در چارچوب اقتصاد مقاومتی با محوریت تولید؛ به منظور تسریع در این حرکت هوشمندانه و حکیمانه، ضمن بررسی مشکلات ساختاری و زیرساختی و کارگزاری داخلی و خارجی، کشف و ساماندهی راهبردهای و راهکارهای بهینه سازی ساختار، توانمندسازی کارگزاران مرتبط و رفع موانع خارجی و تحریم‌ها راهگشا بوده و با تمرکز جدی بر مسائل و چالش ها، همراه با نگاه انقلابی و تحولی می تواند موجب سرعت بخشی و ایجاد جهش لازم برای حل مشکلات اقتصادی کشور شود.
آسیب‌های موجود تولید دانش بنیان و اشتغال‌زا
در حالی که تخمین زده می شود در کشورهای توسعه یافته بیش از ۵۰ درصد تولید ناخالص ملی سهم صنایع دانش بنیان است، این عدد در ایران، کمتر از ۲ درصد می باشد. بخش اصلی عدم توفیق شرکتهای دانش بنیان در خلق ارزش افزوده برای کشور مربوط به مشکلات و چالش‌های بیرونی آنهاست. در حال حاضر از ۲۳/۵۸ میلیون نفر شاغلین ایرانی ۱۱/۵۷ میلیون نفر در خدمات، ۴/۲۸ میلیون نفر در کشاورزی، ۴/۱۴ میلیون نفر در صنعت، ۳/۳۳ میلیون نفر در ساختمان، ۰/۱۴ میلیون نفر در معدن و ۰/۱۳ میلیون نفر در حوزه نفت می باشد. بنابراین اقتصاد دانش بنیان در این فضای کسب و کار لازم است در درجه اول نسبت به شناخت مسائل، توانمند سازی و توسعه آنها بپردازد و حوزه های دارای مزیت همچون کشاورزی، معدن و نفت را مورد توجه ویژه قرار دهد.
وجود نیروی انسانی غیر متخصص، مصرف کننده و بعضا ناکارآمد در پیکره دولت، ضعف در حکمرانی سیستمی و دانش بنیان در اقتصاد کشور، ضعف در دانش نوین مدیریت اقتصادی کلان در کشور، ضعف در نحوه مدیریت اقتصادی و بهره گیری از منابع متعدد انسانی و طبیعی در کشور، وجود فساد در حوزه های اقتصادی کشور مهمترین موانع کارگزاری داخلی و فقدان سامانه اطلاعات پایه کشوری منسجم جهت ترسیم وضعیت موجود و برنامه ریزی در تحقق وضعیت مطلوب، ضعف در وجود بخش خصوصی حقیقی توانمند و غیر دولتی، وجود فرایندهای معیوب و حاکمیت بوروکراسی عقیم و دست و پاگیر مهمترین موانع ساختاری داخلی می باشند. تحریم‌های بین‌المللی در حوزه تعاملات دانشی و نیز توسعه تجارت بین‌المللی نیز مهمترین موانع خارجی محسوب می‌شوند.
راهبردها و راهکارهای پیشنهادی
اول- بهبود سیاستگذاری و برنامه ریزی
۱. تعیین اهداف کلان اقتصادی نظام در بازه زمانی بیست ساله
۲. تبیین دکترین یا رهنامه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران معطوف به نقطه کمال
۳. طراحی استراتژی یا راهبرد اقتصاد کشور و نظام معطوف به اهداف تعیین شده
۴. طراحی برنامه سالانه یا چند ساله در قالب استراتژی طراحی شده
۵. تعریف شاخص‌های سنجش وضعیت اقتصادی کشور
۶. اندازه گیری، سنجش و ارزیابی واقعی و به روز فعالیت های شرکت های دانش بنیان در افزایش تولید ملی
۷. طراحی طرح‌های راهبردی مشخص درباره تولیدات خرد و کلان بر اساس اولویت های کشور از جمله صنعت نساجی، داروسازی و تعیین ابرپروژه های مرتبط در چارچوب زمان
۸. باز مهندسی ساختارهای اقتصادی کشور بر اساس نظریه پردازی های بومی و بکارگیری آموزه ها و اسناد بالادستی از جمله سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در قوانین و دستورالعمل‌ها
۹. تشکیل فرمانده واحد(مدیر مشخص) برای مدیریت و راهبری مسائل مرتبط با تحول در تولید و هماهنگ سازی همه مجموعه ها در راستای این هدف مشخص و جلوگیری از انحراف در برنامه ها با اقتدار کامل در مجموعه دولت
۱۰. تشکیل هیئت های اندیشه ورز اقتصادی، مدیریتی ، روانشناسی، جامعه شناسی و ...برای تصمیم سازی و آموزش کارآفرینان عرصه تولید به عنوان حلقه مفقوده تولید دانش بنیان
دوم- ایجاد سامانه های مدیریت و راهبری
۱. طراحی سامانه اطلاعات پایه کشوری در حوزه اقتصادی
۲. طراحی یک سامانه تولید قادر به پاسخگویی به نیازهای جامعه و بازار داخلی و خارجی
۳. طراحی و پیاده سازی یک سامانه منسجم توزیع چابک از تولید تا بازار و سفره مردم
۴. ایجاد پایگاه جامع اطلاعات شرکت های دانش بنیان به تفکیک نوع فعالیت، محل فعالیت، توانمندیها و ظرفیت های بالقوه و بالفعل
۵. طراحی و ایجاد سامانه پرسرعت، یکپارچه و فراگیر توزیع کالا در کشور برای حذف واسطه ها و دلالی های کاذب
۶. راه اندازی پلتفرم های خدمات محور در حوزه مشاوره و یا مانیتورینگ تولید دانش بنیان
۷. تهیه بانک اطلاعات نیازهای اقتصادی کشور براساس موضوع، اولویت و ... در اختیار شرکت های دانش بنیان
۸. طراحی سیستم اطلاعات یکپارچه کسب و کارها بر اساس زیربنای یک زیست بوم فناوری در کلیه زمینه های تولیدی
سوم- تقویت شرکتهای دانش بنیان
۱. آسیب شناسی و حل مسائل و مشکلات شرکت های دانش بنیان موجود و تسهیل فعالیت‌های آنان
۲. جلوگیری از تبدیل شدن شرکت های دانش بنیان به شرکت های تجاری صرفا وارد کننده محصولات خارجی با نام و نشان تجاری جدید
۳. توسعه کمی و کیفی شرکت های دانش بنیان و کارآفرین بر اساس هوشمند سازی، آینده پژوهی، تحول اساسی در تولید، معیارهای بومی و اثربخشی واقعی
۴. رقابتی سازی در بین شرکت های دانش بنیان و دور نگه داشتن آنها از هرگونه ساختارهای بوروکراتیک و قوانین و مقررات دست و پاگیر
۵. نگاشت نهادی دستگاه‌ها در بهره گیری و پشتیبانی از شرکتهای دانش بنیان
۶. تخصصی شدن پشتیبانی از مسائل نهضت تولید دانش بنیان توسط دانشگاهها، حوزه های علمیه و سایر مراکز آموزش عالی و تولید علم اقتصادی
۷. توسعه بانک‌ها و صندوق‌های حمایتی تخصصی در حوزه های مخلف تولید
۸. توسعه ارتباط بین شرکت های دانش بنیان و نیازهای اقتصادی نهادهای حاکمیتی و تقویت حمایت های اعتباری
۹. ایجاد انگیزه و ترغیب مناسب برای علاقمندی و گرایش نخبگان و دانشگاهیان به سمت شرکت های دانش بنیان
۱۰. سوق دادن شرکت های دانش بنیان به سمت و سوی اولویت های اصلی و نیازهای فوری و خنثی سازی تحریم ها
۱۱. فعال کردن شتاب دهنده های واسطه ای میان مراکز علمی و دانشگاهها
چهارم- اصلاح سیاست‌های اقتصادی اشتغال زایی
۱. ایجاد ارزش افزوده در حوزه های انرژی، پتروشیمی، کشاورزی، دامپروری، صنایع پیشرفته، بهداشت، دانشگاهها و گردشگری
۲. توجه عاجل به بخش تعاون اقتصاد و نزدیک شدن سهم آن در اقتصاد و تولید به سهم واقعی از ۶ به ۲۵ درصد به ویژه افزایش سهم تعاونی های تولید
۳. مردمی کردن اقتصاد کشور به عنوان یکی از شاخص های اساسی اقتصاد مقاومتی با واگذاری تولیدات کشور به مردم
۴. اولویت بخشی به تولیدات کشاورزی و کالاهای ضروری در راستای خود اتکایی کشور
۵. شناخت از بازار و نیازمندی های آن بر اساس داده های واقعی کسب و کارها
۶. در نظر گرفتن جنبه های ارزشی، انسانی و اجتماعی مصرف کنندگان کالا
۷. بهره گیری بهینه از سرمایه های انسانی جوان و نخبه
۸. سوق دادن حجم فزاینده نقدینگی کشور به سوی تولید ملی از طریق تحول در بورس و تحول اساسی در نظام بانکداری کشور
۹. افزایش بهره وری و اثربخشی واحدهای تولیدی
۱۰. ارتقاء جایگاه افراد مولد در تمام زمینه ها خصوصا محصولات مبتنی بر واقعیت افزوده و دانش بنیان
۱۱. تولید دانش بنیان و بومی مبتنی بر خلاقیت و نوآوری در تولید و ایجاد کننده اشتغال در کشور، متناسب با مزیت‌های اقتصادی، نیروی کار ماهر و امکانات تولید در کشور
۱۲. ایجاد قطب های تولیدات کشاورزی در استان های دارای زمین های حاصل خیز
۱۳. ایجاد انگیزه و فرهنگ مصرف کالاهای داخلی در بین مردم با افزایش کیفیت تولید داخلی و مبارزه جدی با قاچاق کالا، توقف واردات کالاهای غیر ضرور خارجی، کاهش هزینه های تمام شده تولید و تبلیغات صحیح
۱۴. جلوگیری از هرگونه فعالیت های بنگاه داری و غیر مولد بانک ها و همراستاسازی فعالیت های بانک ها با فعالیت های تولیدی کشور
۱۵. بالا بردن هزینه های دلالی و حذف واسطه ها ی زاید و موجب گرانی کاذب قیمت ها و مانع تولید ملی
۱۶. کاهش قیمت های تولیدات داخلی با کنترل فرایندهای تولید و استفاده از مدیریت بهره وری
- هیات اندیشه ورز اندیشکده هویت اجتماعی انقلاب اسلامی